Współczesny rozwój gospodarki opiera się na innowacjach i ich jak najszybszym wdrożeniu. Jednym z kluczowych czynników ich powstawania jest efektywna współpraca środowiska naukowego i biznesowego. Naukowcy przełamują granice aktualnej wiedzy i tworzą nowe technologie, które bez umiejętności i zasobów biznesowych zazwyczaj nie są szeroko wdrażane. W dzisiejszym świecie fundusze Venture Capital (VC) odgrywają ważną rolę w rozwoju innowacyjnych przedsięwzięć, zapewniając nie tylko finansowanie, ale także wsparcie merytoryczne i dostęp do sieci kontaktów. Pytanie brzmi, czy polskie fundusze VC są gotowe do współpracy z naukowcami i realizacji projektów deep-tech?
Polski rynek VC rozwija się dynamicznie od początku tego wieku, a szczególnie w ostatniej dekadzie można zaobserwować znaczny wzrost liczby funduszy oraz wielkości zainwestowanego kapitału. W 2023 roku wartość inwestycji VC w Polsce przekroczyła 3 miliardy złotych, a główne obszary zainteresowania funduszy to technologie informatyczne, fintech oraz biotechnologia. Pomimo tych sukcesów, rodzimy rynek deep-tech wciąż pozostaje znacząco mniejszy niż w krajach takich jak Francja, Szwecja czy Niemcy (The European Deep Tech Report 2023).
Ponadto w tych krajach inwestycje w projekty naukowe stanowią istotną część portfela funduszy VC, podczas gdy w Polsce inwestycje w projekty deep-tech, bazujące na zaawansowanej wiedzy naukowej, wciąż są rzadkością.
Projekty naukowe deep-tech różnią się od klasycznych startupów technologicznych tym, że po raz pierwszy wdrażają przełomowy produkt lub technologię. W związku z tym wymagają one długiego okresu badań i rozwoju (B+R) sięgającego czasami do 7 lat. Ten okres znacząco wydłuża czas do momentu komercjalizacji. Charakteryzują się także wysokim ryzykiem technologicznym i niepewnością co do możliwości praktycznego zastosowania wyników badań. Dodatkowo, zazwyczaj naukowcy nie są urodzonymi liderami biznesowymi i często budowanie firmy traktują jako stratę czasu, który mogą poświęcić na kolejne badania. Fundusze VC muszą zatem nie tylko inwestować kapitał, ale także oferować wsparcie w postaci mentoringu, nawiązywania kontaktów z potencjalnymi partnerami przemysłowymi oraz pomocy w pozyskiwaniu kolejnych rund finansowania.
Polskie fundusze VC powoli dostrzegają potencjał projektów naukowych deep-tech, jednak ich gotowość do współpracy z naukowcami wciąż pozostawia wiele do życzenia. W ostatnich latach pojawiły się jednak pozytywne przykłady, takie jak inwestycje w projekty biotechnologiczne czy rozwój technologii opartych na sztucznej inteligencji. Fundusze takie jak SpeedUp Group czy OTB Ventures coraz częściej angażują się w projekty deep-tech. Niemniej jednak wciąż brakuje jeszcze szerokiej współpracy pomiędzy funduszami a instytucjami naukowymi, co często wynika z różnic w oczekiwaniach i podejściu obu stron.
Do głównych wyzwań we współpracy między funduszami VC a naukowcami zaliczyłbym:
- Różnice kulturowe - nauka i biznes mają odmienne priorytety. Naukowcy skupiają się na badaniach i publikacjach, podczas gdy inwestorzy oczekują szybkiej komercjalizacji i zwrotu z inwestycji. Dodatkowo w Polsce nie powstały jeszcze spektakularne przykłady sukcesów technologii deep-tech na styku nauki i biznesu.
- Dłuższy okres rozwoju projektów deep-tech – w wielu przypadkach od inwestycji do exitu może minąć 10-12 lat. Jest to znacznie dłuższy czas niż w przypadku typowych inwestycji VC.
- Problemy z wyceną projektów – fundusze często nie posiadają narzędzi do rzetelnej oceny potencjału komercyjnego projektów naukowych, co utrudnia podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Projekty deep-tech różnią się w sposobie oceny od typowych inwestycji i brak jest doświadczeń w tym zakresie.
- Brak doświadczenia w zarządzaniu projektami naukowymi – w Polsce wciąż brakuje specjalistów z doświadczeniem, którzy mogliby łączyć świat nauki i biznesu.
-Brak odpowiednich mechanizmów prawnych i finansowych wspierających transfer technologii z uczelni do przemysłu.
Aby zwiększyć gotowość polskich funduszy VC do współpracy z naukowcami, rekomendowałbym działania związane z poszczególnymi wyzwaniami:
- edukacja i budowanie świadomości – organizowanie warsztatów i szkoleń dla naukowców oraz inwestorów w celu zrozumienia specyfiki obu środowisk.
- tworzenie wspólnych programów – fundusze VC powinny współpracować z uczelniami i instytutami badawczymi w ramach programów inkubacyjnych i akceleracyjnych nakierowanych na budowanie ducha przedsiębiorczości i jak najszybszego rozwoju, zamiast tworzenia programów przekazujących wiedzę z zakresu prowadzenia firmy, księgowości, itp.
- rozwój mechanizmów wsparcia – rząd oraz instytucje publiczne mogłyby wprowadzić systemy grantów i ulg podatkowych dla funduszy inwestujących w projekty naukowe.
Podsumowując, Polski rynek VC ma duży potencjał do rozwoju współpracy z naukowcami, szczególnie ze względu na to, że aktualnie jest ona marginalna. Kluczowe wyzwania, takie jak różnice kulturowe czy problemy z wyceną projektów, mogą zostać przezwyciężone poprzez edukację, współpracę oraz wprowadzenie odpowiednich mechanizmów wsparcia. Współpraca środowiska naukowego i funduszy VC to szansa na przyspieszenie rozwoju polskiej gospodarki oraz wzrost konkurencyjności na arenie międzynarodowej.
Prof. Robert Sitnik
Wiceprezes Zarządu WUTIF
Comments